Uchwała wspólników sprzeczna z umową spółki z ograniczoną odpowiedzialnością bądź dobrymi obyczajami i godząca w interesy spółki bądź mająca na celu pokrzywdzenie wspólnika może być zgodnie z Kodeksem spółek handlowych (dalej jako „KSH”) zaskarżona w drodze powództwa wytoczonego przeciwko spółce o uchylenie uchwały. Art. 250 KSH wskazuje podmioty uprawnione do wytoczenia powództwa o uchylenie uchwały wspólników spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Identyczny katalog podmiotów upoważniony jest do wytoczenia przeciwko spółce powództwa o stwierdzenie nieważności uchwały wspólników sprzecznej z ustawą.
Kwestią legitymacji wspólnika będącego jednocześnie byłym członkiem zarządu do zaskarżenia uchwały o odmowie udzielenie mu absolutorium zajmował się ostatnio Sąd Apelacyjny w Białymstoku. Powód będący wspólnikiem i jednocześnie byłym już członkiem zarządu spółki wniósł pozew o stwierdzenie nieważności, ewentualnie uchylenie, uchwał zwyczajnego zgromadzenia wspólników spółki, w tym między innymi uchwały odmawiającej mu udzielenia absolutorium jako członkowi zarządu spółki. Co istotne w dniu podjęcia uchwały powód nie był już członkiem zarządu wspomnianej spółki. Powód zarzucał stronie pozwanej m.in. odbycie zgromadzenia poza siedzibą spółki, podczas gdy zgodnie z KSH zgromadzenia wspólników powinny odbywać się w siedzibie spółki. Ponadto powód podnosił, iż przewodniczący będący jednocześnie wspólnikiem i prezesem spółki został wybrany w sposób jawny, podczas gdy KSH wskazuje, iż wybory powinny odbyć się w głosowaniu tajnym. Wątpliwości budził też sposób liczenia głosów.
Sąd I Instancji uwzględnił częściowo zgłoszone powództwo. Jako bezzasadne Sąd uznał żądania powoda w zakresie stwierdzenia nieważności uchwał zwyczajnego zgromadzenia wspólników. W uzasadnieniu Sąd m.in. wskazał, negując stanowisko powoda w zakresie niewłaściwego miejsca odbycia zgromadzenia wspólników (zgromadzenie odbyło się w tej samej miejscowości), że nawet niewłaściwe miejsce odbycia zgromadzenia, nie przewidziane w umowie spółki nie ma wpływu na ważność uchwał poza przypadkiem odbycia zgromadzenia poza granicami. Jednocześnie Sąd I Instancji przyznał, że dokonano wyboru z pominięciem zasady tajności głosowania, jednakże nie dyskwalifikuje to uchwał zgromadzenia wspólników. Sąd zauważył również, że nie doszło do naruszeń w trakcie głosowania.
Sąd I Instancji uwzględnił powództwo w zakresie uchwały odmawiającej de facto powodowi udzielenia absolutorium jako członkowi zarządu uchylając wspomnianą uchwałę. W niniejszej sprawie istotnym był fakt, że drugi członek zarządu uzyskał absolutorium na tym samym zgromadzeniu wspólników. Jak wskazał Sąd spółka winna wobec każdego z członków zarządu przyjmować jednakowe kryteria oceny, a fakt notowania przez spółkę ujemnego wyniku finansowego obciąża dwóch członków zarządu, a nie jedynie powoda. Podobnie wszelkie podejmowane decyzje zarządu w zakresie zaciągania zobowiązań czy niezgodne z zasadami prawidłowego gospodarowania obciążają obu członków zarządu spółki. Skoro udzielono absolutorium jednemu członkowi zarządu nie było podstaw, by nie udzielić go też powodowi. W konsekwencji Sąd I Instancji uznał, że przyjęta uchwała jest sprzeczna z dobrymi obyczajami.
Strona pozwana złożyła apelację w tym zakresie od wyroku Sądu I Instancji zarzucając m.in. naruszenie art. 250 KSH w zw. z art. 249 KSH poprzez uznanie, że powodowi przysługuje legitymacja do wystąpienia z powództwem o uchylenie uchwał spółki, podczas gdy nie znajduje się on w katalogu podmiotów uprawnionych do wniesienia powództwa.
Sąd Apelacyjny w Białymstoku uwzględnił apelację pozwanego i w wyroku z dnia 9 listopada 2017 r. o sygn. I ACa 416/17 wskazał, iż „Wyliczenie w art. 250 k.s.h. osób uprawnionych do wytoczenia powództwa o stwierdzenie nieważności lub uchylenie uchwały wspólników spółki z o.o. ma charakter enumeratrywny. Oznacza, że jest to katalog zamknięty, wyczerpujący i wykluczający możliwość jego stosowania do przypadków nim nieobjętych.”. W uzasadnieniu wspomnianego wyroku Sąd II Instancji wskazał, iż powodowi nie przysługuje legitymacja do wystąpienia z powództwem o uchylenie uchwały spółki. Zaskarżona uchwała dotyczyła kwestii związanej z udzieleniem powodowi jako byłemu członkowi zarządu absolutorium, a powód nie brał udziału w głosowaniu nad przyjęciem tej uchwały, bowiem zgodnie z art. 244 KSH nie mógł głosować przy podejmowaniu uchwały właśnie w tym zakresie. Wyłączenie od głosowania w tym przedmiocie jest świadomym zabiegiem ustawodawcy, by udaremnić wspólnikowi blokowanie inicjatywy spółki w wystąpieniu z powództwem dotyczącym odpowiedzialności takiego wspólnika. Nie sposób zatem uznać powoda za wspólnika mając na uwadze art. 250 KSH.
Sąd Apelacyjny w Białymstoku przypomniał także Uchwałę 7 Sędziów Sądu Najwyższego z dnia 1 marca 2007 r., mającą status zasady prawnej, sygn. III CZP 94/06, zgodnie z którą „Osobie odwołanej ze składu organu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie przysługuje legitymacja do wytoczenia powództwa o stwierdzenie nieważności uchwały wspólników sprzecznej z ustawą (art. 252 § 1 w związku z art. 250 pkt 1 k.s.h.)”.
Powyższy pogląd jest dominujący zarówno w literaturze jak i orzecznictwie, w związku z tym należy przyjąć, że co do zasady odwołanym członkom zarządu czy rady nadzorczej nie przysługuje legitymacja do zaskarżenia uchwał odwołujących ich z pełnienia funkcji. Jak zauważa Sąd Najwyższy były członek zarządu może skorzystać z innych instrumentów prawnych przewidzianych chociażby w Kodeksie cywilnym czy Kodeksie pracy.
